Kossa in shoz : la fotosyntèz…

4 mars, par Justin

Kaziman toute bann vézétal dopi lo pli pti zèrb ziska bann gran pyédboi i ansèrv la fotosintèz pou zot dévlopé. Bann vézétal vèr i dévlope par la fotosintèz pou 99% an parmi zot-1% i viv an parazite.

Wala lo tik-tak la fotosintèz :

  • In plante sansa in pyédboi i trape lo gaz karbonik par son bann fèyemé i trape galman dolo épi bann sèl minéro par son rassine.
  • Solèy par son bann réyon i pèrmète lo vézétal pou done glukozi ansèrv ali konm manzé.
  • Bann plante épi bann pyé dboi i rozète l’oxijène li néna an sirpliss.

Kan i ariv la nuite bann vézétal i réspire ;zot i konsome l’oxijène épi zot i rojète lo gaz karbonik. An pti kantité.

Pou kossa mi di sa ?

Pars bann plante , bann zèrb épi bann pyé d’boi sé par zot la vi i kontinyé.Poitan so matin mwin la antann dann radio demoune apré dir drol zafèr. Kossa zot téi roprosh la komine ? Zot téi roprossh la komine pars son bann tyravayèr i koupe pa assé bann pyé d’boi… Mi ékoute é mi panss lo lanimatèr i sav dir lo moune in plante, in pyé d’boi sa lé préssyé. I koupe pa sa a tor an travèr pars zot i nouri la vi.

Mwin la antann in zour laba Sin-Pol pa to lwin létan in zour la koupe inpyé d’boi néna sissan zan. Pou in péi jenn konm nou sa lé inportan. Ziss dovan mon kaz néna in pyé d’boi dofin é sa lé gran é zoli, intéréssan vèye pa koman mé sa lé protéjé. I par émèm dann bann komine néna bann pyé d’boi rozistré, konsèrvé é interdi koupé siouplé

Alor mézami i fo la plass pou la biodkivèrssité pars la biodivèrssité sé la vi ; alimèm i vanz pou la vi.

A bon antandèr salu !


Signaler un contenu

Un message, un commentaire ?


Témoignages - 80e année

La kaz Tikok

23 avril, par Christian Fontaine

Promié tan, la kaz bann Biganbé navé dé piès minm parèy sad bann Maksimin, soman té kouvèr an tol. Malérèzman, siklone 48 la ni, la lèv lo ti (…)


+ Lus