In zésklav i rakont

14 désanm 2007

D’après un témoignage d’esclave paru dans le journal de l’UNESCO d’octobre 1994 : Le récit de Moses Grandy, esclave en Caroline du Nord, traduction de Jean Benoist. Centre de recherches Caraïbes, Fonds Saint-Jacques Sainte-Marie Martinique, Université de Montréal, 1977.
Tradui an kréol Rénioné par Rose-May Nicole.

“In Zesklav i rakont”

Mi apèl Moses Grandy. Moin lé né dann Comté de Camden Caroline du Nord. Mi kroi moin na sinkantsizan (...).

Mi rapèl zis mon kat sèr èk mon kat frèr. Mon monmon la fé ankor dot zanfan, solman mi gingn pa rapèl azot, akoz moin té tro pti ; zot té fini mor sinonsa lavé vann azot avan. Moin té le pli pti zanfan (...).

La fanm lo mèt la défann ali vann amoin alor li la vann innot ti garson. Té mon ti frèr. Mon momon la kaziman pèrd la tèt èk la soufrans, èl la rod défann azot vann son zanfan ; po la pinn zot la tap aèl, la bat aèl atèr. El la pèrd konésans, aprésa kan èl la rouv son zié, son ti garson té pi la. Mon momon la mèt aèl a kri lasasin. Akoz sa minm, lo mèt la mar aèl si in piédpès po fouèt aèl (...).

Rant mon zèn mèt èk moin lavé zis dé zour diférans. Nou dé li té abitié zoué tou lé dé ansanm. Mon vié mèt té i di toultan li va donn amoin son garson. Kan li lé mor (...) moin la tonm son bien. Li té apèl James Grandy (...).
Lèrk moin la gaingn vintéinnan lo mèt la loué amoin. An promié té Mésié Kemp. Li la pa maltrèt amoin, la donn amoin linz, manzé, tout konm i falé. Lo dézièm mèt té lo vié Jemmy Coates, in bononm mésan. Navé inn foi, li la fé mèt amoin tou ni po li gingn koutfouèt amoin akoz moin té pa kapab apran son manir mèt le grin mayi dann trou. Lo fouèt té tayé dann in bout do boi ki fé mal, té i antour mon rin a sak kou aprésa li la kas dan mon vant. Moin la rann amoin kont de sa apré solman kank moin la artourn travay. Lèrk moin la rogard mon vant ousa té i fé vréman mal, moin la vi lo morso d’fouèt point anlèr. Moin la aras ali, lo san la pisé. Aprésa, lo boubou la abouti, dopi té i koul anndan. La fé mal amoin in bon pédtan ankor (...)

Benjamin, mon frèr, la artourn isi. Li té i sort Zantiy (...), ali, son fanm, amoin, nou té po asiz ansanm kank lo fanm son mèt la ni dir ali alé trap in séodlo po èl. Mon frèr la parti épi li la port lo séodlo dann magazin. Astèr li té i amiz vréman pou rovnir, moin té po komans domann amoin pokoué té i fo ali toustan-la kank moin la antann in gro koudmarto. Sa la trakas amoin, moin la kour vitman po ésèy konprann sak l’arivé. Moin la rogard dan lo magazin, la moin la vi mon frèr alonzé atèr vant anlèr. Moin la vi mesié Williams (li lavé asté mon frèr) té po mèt son dé min èk son dé mié dann détroi zano an fèr ; aprésa li la mèt in gran bardfèr antravèr si son léstoma èk son dé zano po ténir lo bar. Moin la domann kosa li lavé fé. La di amoin konmsa mon frèr la pa fé rien, solman son mèt lavé fé fayit, alor té fo vann ali po pèy sak son mèt té i doi. Mon frèr la rès angaroté konmsa tout inn nuit. Lannmin la aminn ali la zol. Amoin dopi so zour-la moin la zamé rovi mon frèr. (...)

Nicole R-M : “In zésklav i rakont” in Nout Lang, Magazine pou mèt an ord la lang kréol Larénion, n° 1, Saint-Pierre, 2000, p.13.


Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année

La kaz Tikok

23 avril, par Christian Fontaine

Promié tan, la kaz bann Biganbé navé dé piès minm parèy sad bann Maksimin, soman té kouvèr an tol. Malérèzman, siklone 48 la ni, la lèv lo ti (…)


+ Lus