
La Plateforme réunionnaise transmet au chef de l’Etat un nouveau manifeste
23 avrilAu cours d’un entretien dans la soirée du 22 avrils entre le Président de la République, Emmanuel Macron et la maire de Saint-Denis, Éricka (…)
14 désanm 2007
D’après un témoignage d’esclave paru dans le journal de l’UNESCO d’octobre 1994 : Le récit de Moses Grandy, esclave en Caroline du Nord, traduction de Jean Benoist. Centre de recherches Caraïbes, Fonds Saint-Jacques Sainte-Marie Martinique, Université de Montréal, 1977.
Tradui an kréol Rénioné par Rose-May Nicole.
“In Zesklav i rakont”
Mi apèl Moses Grandy. Moin lé né dann Comté de Camden Caroline du Nord. Mi kroi moin na sinkantsizan (...).
Mi rapèl zis mon kat sèr èk mon kat frèr. Mon monmon la fé ankor dot zanfan, solman mi gingn pa rapèl azot, akoz moin té tro pti ; zot té fini mor sinonsa lavé vann azot avan. Moin té le pli pti zanfan (...).
La fanm lo mèt la défann ali vann amoin alor li la vann innot ti garson. Té mon ti frèr. Mon momon la kaziman pèrd la tèt èk la soufrans, èl la rod défann azot vann son zanfan ; po la pinn zot la tap aèl, la bat aèl atèr. El la pèrd konésans, aprésa kan èl la rouv son zié, son ti garson té pi la. Mon momon la mèt aèl a kri lasasin. Akoz sa minm, lo mèt la mar aèl si in piédpès po fouèt aèl (...).
Rant mon zèn mèt èk moin lavé zis dé zour diférans. Nou dé li té abitié zoué tou lé dé ansanm. Mon vié mèt té i di toultan li va donn amoin son garson. Kan li lé mor (...) moin la tonm son bien. Li té apèl James Grandy (...).
Lèrk moin la gaingn vintéinnan lo mèt la loué amoin. An promié té Mésié Kemp. Li la pa maltrèt amoin, la donn amoin linz, manzé, tout konm i falé. Lo dézièm mèt té lo vié Jemmy Coates, in bononm mésan. Navé inn foi, li la fé mèt amoin tou ni po li gingn koutfouèt amoin akoz moin té pa kapab apran son manir mèt le grin mayi dann trou. Lo fouèt té tayé dann in bout do boi ki fé mal, té i antour mon rin a sak kou aprésa li la kas dan mon vant. Moin la rann amoin kont de sa apré solman kank moin la artourn travay. Lèrk moin la rogard mon vant ousa té i fé vréman mal, moin la vi lo morso d’fouèt point anlèr. Moin la aras ali, lo san la pisé. Aprésa, lo boubou la abouti, dopi té i koul anndan. La fé mal amoin in bon pédtan ankor (...)
Benjamin, mon frèr, la artourn isi. Li té i sort Zantiy (...), ali, son fanm, amoin, nou té po asiz ansanm kank lo fanm son mèt la ni dir ali alé trap in séodlo po èl. Mon frèr la parti épi li la port lo séodlo dann magazin. Astèr li té i amiz vréman pou rovnir, moin té po komans domann amoin pokoué té i fo ali toustan-la kank moin la antann in gro koudmarto. Sa la trakas amoin, moin la kour vitman po ésèy konprann sak l’arivé. Moin la rogard dan lo magazin, la moin la vi mon frèr alonzé atèr vant anlèr. Moin la vi mesié Williams (li lavé asté mon frèr) té po mèt son dé min èk son dé mié dann détroi zano an fèr ; aprésa li la mèt in gran bardfèr antravèr si son léstoma èk son dé zano po ténir lo bar. Moin la domann kosa li lavé fé. La di amoin konmsa mon frèr la pa fé rien, solman son mèt lavé fé fayit, alor té fo vann ali po pèy sak son mèt té i doi. Mon frèr la rès angaroté konmsa tout inn nuit. Lannmin la aminn ali la zol. Amoin dopi so zour-la moin la zamé rovi mon frèr. (...)
Nicole R-M : “In zésklav i rakont” in Nout Lang, Magazine pou mèt an ord la lang kréol Larénion, n° 1, Saint-Pierre, 2000, p.13.
Au cours d’un entretien dans la soirée du 22 avrils entre le Président de la République, Emmanuel Macron et la maire de Saint-Denis, Éricka (…)
Le Haut Conseil de la famille, de l’enfance et de l’âge est revenu dans une note sur la période inflationniste 2021-2025 et ses effets sur le (…)
Promié tan, la kaz bann Biganbé navé dé piès minm parèy sad bann Maksimin, soman té kouvèr an tol. Malérèzman, siklone 48 la ni, la lèv lo ti (…)
En visite à La Réunion, le président de la République a échangé avec le monde agricole, durement affecté par le cyclone Garance qui a suivi un (…)
Mézami l’ariv amwin dann mon éskolarité kotoiye bann marmaye néna bone tète. Mi rapèl inn téi konpran toute pli vite lé z’ote, téi rotien toute (…)
Selon le ministre de la Santé, Yannick Neuder, "autour de 120.000" personnes pourraient avoir été contaminées par le chikungunya, maladie (…)
« Ça fait plus de quinze ans que la fonction publique est au pain sec et à l’eau » a estimé le président de la fédération services publics de la (…)
Mézami dopi somenn passé i anparl bonpé bann péshèr artizanal pars lo ministress responsab de sa lété d’passaz shé nou é bien antandi téi i pé pa (…)
« Depuis le début de l’année, six décès [...]chez des personnes de plus 70 ans porteuses de comorbidités ont été classés comme liés au chikungunya (…)
Kossa i lé sa d’apré zot ? Oussa i trouv in n’afèr konmsa ? Fransh vérité sa sé in n’afèr i roprézante bien in fèye vakoa. Zot i trouv pa ?Avèk in (…)
Le Premier président de la Cour des comptes, a menacé mercredi de refuser de certifier les comptes de l’État. « Les réserves formulées par la Cour (…)
Le président de la Cour des comptes et du Haut conseil des finances publiques, Pierre Moscovici, a mit en garde contre des prévisions trop (…)