
La Plateforme réunionnaise transmet au chef de l’Etat un nouveau manifeste
23 avrilAu cours d’un entretien dans la soirée du 22 avrils entre le Président de la République, Emmanuel Macron et la maire de Saint-Denis, Éricka (…)
1 out 2008
Sa té in tan la pa si lontan, in tan demoun navé ankor in fason kréol. La Rénion la shanjé. Nou gingn pi sanpasé nout modernité, la télé, Lintèrnèt, é konsor. Koméla, zènzan èk zèn fiy i sava pi bal po dansé. I sava dann diskotèk branshé. Narmine Ducap i rakont anou koman La Rénion téi tourn lontan. Li rakont, kom ki diré... an shanson.
Marmay i kroi ar’pa, soman nout péi na poin si lontan ke sa, navé poin la télé. Lamïzman, té inn foi le tan. Demoun té travay la tèr, é po sèl lamïzman té le bal popïlèr. Narmine Ducap i rapèl ankor bann séga piké dési larobé, ziska ïz soulié. In moun kom Narmine Ducap sé inn mémoir po nout péi. Li rakont pa sèlman li mizik, li rakont listoir son péi. Kan ni di Narmine Ducap, n’i di Séga. Lé dë i marsh ansanm. Son mèt la mizik, sirman sé Loulou Pitou, son tonton. « Kan moin la komanss zwé la mizik, moin té ankor klèr. Moin navé 13, 14 z’an par là. Moin la komans par zwé bango èk bann ti pèrkïsion, klav, tousala », Narmine i esplik. « Apré, an 1957, 1958, moin la komanss fé guitar », li rakont. Li rès si dëtroi not. Mé anfin, son nivo i mont. Li va komanss zwé èk lorkèss Pitou. Soman, lontan, san kouran, demoun téi i antann pa la guitar. Narmine Ducap la trouv la solïsion. Séga nora son guitar, é guitar-là sora anplifié. A lépok, sono navé poin. Parlfèt, dann séga, ou va trouv lakordéon, la gros kès, bann kuiv, épisa inn guitar i sone for komsa demoun i pé antann. Guitar-là, té pa bann guitar « espaniol ». Dizon plito bann guitar awayèn. Là, demoun téi ékout in pé séga, soman dann bal popïlèr, mizisien navé intétéré anvoy bann Tino Rossi, bann Luis Mariano.
I pé nioré
Le séga té mal vï ? Kan moin la antann sa dann la boush Tonton Narmine, moin mèm té shoké. Kan in zèn i antann parlé de séga, li va dir nana lontan bann rénioné i shant i danss séga. « Le séga té exepctionnel. Souvandéfoi, dann sertin mariaz, le papa ou in moun dan le mariaz téi vien dir bann mizisien a kèl lèr i pé shant séga », Narmine i di. Sinonsa, sé mazurka, valse, kadriy. Mizisien na intéré de zwé. Selon Narmine, sé kan bann frèr Legros la prézant zot bann morso, ke bann rénioné la komans èm vréman séga. Soman, po in mizisien téi èm zwé séga, sété dann mariaz malbar li téi trouv son kont. Là, i komanss bonèr gran matin, i fé sérémoni, i manz, é paré mizik. Séga à volonté. E mizisien na intéré suiv la kadanss. Ziska kan solèy i lèv, i zwé mèm. Souvandéfoi, si nana in mariaz le vandredi, ar’biss in ot le samedi. Mazine aou la fatig le mizisien. Dawar, sé sa la form Narmine. Antouka, kisa i pé nioré son joli kou d-guitar ?
An zistoir osi ...
Sat lé bien èk Narmine, sé li rakont sa gran kèr, kom si nou osi la vï sa. Bann zané soisant, lotel d’Erop, é konpani. Poitan, moin té loin d’èt né. Mé la fason li rakont sa, i fé komsi anou osi n’i viv ali. La li rakont koman li la rankont Benoîte Boulard, oubiensa Madoré, le zom-fanm Mireille, bann shantèr désertin la pa oublié, kan zot téi shant kisoi dann shemin, oubiensa dann radio kroshé. Narmine, sé inn mémoir vivante, inn bibliotèk, in farfar-liv. là, PRMA i vienn fé sort in doub-CD, inn an shanson, inn an zistoir. Mi gingn pi sanpasé. Kan moin la fine ékout inn, mi pran l’ot. E vis versa. Mounoir, fé kom moin. Trap le CD “Narmine Ducap, ségas traditionnels 1966-1976”. Zot zorèy i riskab pass komann. Alor, alé rod ali vitman, avan-k na pï.
Bbj
K’A-bar fonnkèr téat sou lé zarb
« Aswar nana kabar oté, ki di kisa lé là ? ». Nora in takon fonnkézèr La Rénion, sat i rèss pa an boit, sat i done for an kréol, po fé avans la lang. Patrice Threuthardt, Mikaèl Kourto, Francky Lauret, André Robèr, é ankor in ta, va venir po dir fonnkèr. In soiré kabar fonnkèr, ansanm bann zédision K’A, é lantouraz pintad. Lé fasil i fo profit lèr fré sou bann zarb téat le Por. Vien azot aswar téat sou lé zarb o Por. 18 heures ziska 20 heures, nora fonnkèr po antann, po mèt koté zorèy...
Bbj
Au cours d’un entretien dans la soirée du 22 avrils entre le Président de la République, Emmanuel Macron et la maire de Saint-Denis, Éricka (…)
Le Haut Conseil de la famille, de l’enfance et de l’âge est revenu dans une note sur la période inflationniste 2021-2025 et ses effets sur le (…)
Promié tan, la kaz bann Biganbé navé dé piès minm parèy sad bann Maksimin, soman té kouvèr an tol. Malérèzman, siklone 48 la ni, la lèv lo ti (…)
En visite à La Réunion, le président de la République a échangé avec le monde agricole, durement affecté par le cyclone Garance qui a suivi un (…)
Mézami l’ariv amwin dann mon éskolarité kotoiye bann marmaye néna bone tète. Mi rapèl inn téi konpran toute pli vite lé z’ote, téi rotien toute (…)
Selon le ministre de la Santé, Yannick Neuder, "autour de 120.000" personnes pourraient avoir été contaminées par le chikungunya, maladie (…)
« Ça fait plus de quinze ans que la fonction publique est au pain sec et à l’eau » a estimé le président de la fédération services publics de la (…)
Mézami dopi somenn passé i anparl bonpé bann péshèr artizanal pars lo ministress responsab de sa lété d’passaz shé nou é bien antandi téi i pé pa (…)
« Depuis le début de l’année, six décès [...]chez des personnes de plus 70 ans porteuses de comorbidités ont été classés comme liés au chikungunya (…)
Kossa i lé sa d’apré zot ? Oussa i trouv in n’afèr konmsa ? Fransh vérité sa sé in n’afèr i roprézante bien in fèye vakoa. Zot i trouv pa ?Avèk in (…)
Le Premier président de la Cour des comptes, a menacé mercredi de refuser de certifier les comptes de l’État. « Les réserves formulées par la Cour (…)
Le président de la Cour des comptes et du Haut conseil des finances publiques, Pierre Moscovici, a mit en garde contre des prévisions trop (…)